Jak pisać pytania do quizów ircowych?
Twój quiz może naturalnie zawierać pytania z dowolnego zakresu wybranej tematyki lub z wiedzy ogólnej. Najłatwiejsze w przygotowaniu i zarazem najbardziej przystępne dla graczy są zwykle quizy ogólne. Najtrudniejsze natomiast, zwłaszcza z punktu widzenia przeciętnego gracza, są quizy z mocno zawężoną tematyką. Zatem zapewne więcej usatysfakcjonowanych uczestników zgromadzi umiarkowanej trudności premiera quizowa z geografii niż quiz o programowaniu w assemblerze. ;) Jednak każdy quiz może okazać się atrakcyjny, jeśli tylko pytania z odpowiedziami sformułuje się dla gracza przyjaźnie.
Po 1 - merytoryka - w żadnym razie quiz nie może zawierać błędów rzeczowych. Jeśli nie jesteśmy pewni odpowiedzi na dane pytanie - nie zadawajmy go. Dla quizowicza nie ma chyba mniej przyjemnej rzeczy niż brak przyznania punktu w sytuacji, gdy jako pierwszy podał prawidłową odpowiedź, ale jej nie uznano, bo autor pytania się pomylił lub korzystał z mało wiarygodnych źródeł wiedzy. By quiz spełniał swoje zadanie - czyli był inteligentną rozrywką - pytania nie powinny być ani banalne ani zbyt trudne. Ważne by na każde pytanie istniała możliwość podania poprawnej odpowiedzi przez osobę nie będącą specjalistą danej dziedziny. Dobrze też by odpowiedzi były weryfikowalne, tj. by w razie wątpliwości istniał prosty sposób potwierdzenia lub obalenia jej prawidłowości. Dlatego odpowiedzi powinny być możliwie obiektywne, a nie subiektywne. Uważajmy na literówki, zwłaszcza w odpowiedziach, to dość często popełniane i wyjątkowo dokuczliwe błędy.
Po 2 - styl - starajmy się układać pytania w sposób zrozumiały, jednoznaczny i zwięzły. Zaletą dobrego autora pytań quizowych jest umiejętność zawarcia w kilku lub kilkunastu prostych słowach takich informacji, które jednoznacznie nakierują gracza na (nie zawsze prostą) prawidłową odpowiedź. Na każde zadane pytanie powinna istnieć tylko jedna poprawna odpowiedź. Wyjątkiem jest tu quiz typu familiada, w którym z założenia na każde pytanie przypada większa liczba poprawnych odpowiedzi. Quiz musi być czytelny - używajmy znaków interpunkcyjnych. Zarówno w pytaniach, jak i w odpowiedziach, nie używamy polskich i obcych znaków diakrytycznych (czyli wszelkiego rodzaju liter z "ogonkami", typu ą, ę, ł, ź, ż itp). Od tej reguły istnieją wyjątki, jednak znaczna większość programów do prowadzenia quizów nie przyjmuje polskich znaków. W odpowiedziach nie powinniśmy w ogóle używać znaków innych niż te, które można wprowadzić poprzez naciśnięcie (maksymalnie dwóch) przycisków na zwykłej klawiaturze angielskiej, tj. znaki o kodzie ASCII od 32 do 126.
Po 3 - jednorodność - z całą pewnością wszyscy gracze ircowi życzyliby sobie by w każdym quizie, niezależnie od jego autorstwa i charakteru zadanego pytania, odpowiedzi miały tą samą, prostą, intuicyjną i powtarzalną konstrukcję. Właśnie w tym celu powstały poniższe wytyczne, według których aktualnie układa swoje quizy większość ważniejszych twórców quizów ircowych. Jeśli wszyscy pozostali twórcy, wśród nich i Ty, będą tworzyć quizy w zgodzie z zawartymi tutaj wskazówkami, raz na zawsze znikną (wciąż jeszcze istniejące) problemy z niejasnością pytań i niepewnością udzielanych odpowiedzi. Ciągle nie przekonuje Cię idea standaryzacji? Zajrzyj tutaj.
Porady poniższe opracowano na przykładach pytań i odpowiedzi w formacie występującym w powszechnym, klasycznym typie quizu.
-
nie używamy liter diakrytycznych (ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż, ü, Ç itp.) ani żadnych innych znaków, których nie można wprowadzić na normalnej angielskiej klawiaturze.
-
nie powtarzamy w odpowiedzi słów kluczowych (np. jednostek) podanych już w pytaniu.
pyt Ile bajtow zawiera kilobajt?
odp 1024 bajtypyt Ile bajtow zawiera kilobajt?
odp 1024pyt W ktorym roku zmarl Jozef Pilsudski?
odp w 1935 rokupyt W ktorym roku zmarl Jozef Pilsudski?
odp w 1935pyt Jaka orogeneza trwa do chwili obecnej?
odp orogeneza alpejskapyt Jaka orogeneza trwa do chwili obecnej?
odp alpejskaJeśli natomiast koniecznie chcemy wyciągnąc z graczy to trudne słowo - orogeneza - można sformułować pytanie tak:
pyt Jaki okres faldowania trwa do chwili obecnej?
odp orogeneza alpejskaDla dociekliwych:
Od powyższej reguły dopuszcza się wyjątki. Słowo zawarte w pytaniu można zastosować także w odpowiedzi, ale wtedy gdy nie narzuca ono w oczywisty sposób prawidłowego hasła, np.
pyt Hipotetyczna forma energii i cisnienie, ktora wypelnia cala przestrzen; pojecie bardziej ogolne od stalej kosmologicznej
odp ciemna energiaInny wyjątek:
pyt Odcinek czasu (10^-43 sekundy), ponizej ktorego zalamuje sie konwencjonalne pojecie czasu
odp czas PlanckaW obu tych przypadkach znaczeniowo istotne słowa z pytania powinny być ujęte także w odpowiedzi, w przeciwnym wypadku odpowiedzi ("ciemna", "Plancka") byłyby niepełne.
Stosowanie tych wyjątków może być wskazane również w innych przypadkach, jednak starajmy się używać ich tylko wtedy, gdy to naprawdę konieczne. Np. w poniższym pytaniu nie ma potrzeby by stosować wyjątek:
pyt Materia rozproszona w przestrzeni, wywierajaca przyciaganie grawitacyjne, ale niewysylajaca swiatla
odp ciemna materiaZalecena forma:
pyt Materia rozproszona w przestrzeni, wywierajaca przyciaganie grawitacyjne, ale niewysylajaca swiatla
odp ciemnaCzasami (jak wyżej) granica między regułą a "wyjątkiem" jest niewielka, ale niestety (a może stety) nic się na to nie da poradzić. Wskazówki ogólne są oczywiście przydatne, jednak to autor pytań musi każdorazowo samodzielnie dokonywać wyboru odpowiedniej konstrukcji swojego pytania tak by było zadowalające zarówno dla niego jak i dla graczy. :)
-
nie zadajemy pytań z narzucaną odpowiedzią, np. 'tak' lub 'nie'. Przykład:
pyt Masa atomowa wodoru jest wieksza czy mniejsza od helu?
odp mniejszaPozostawiając ten sam sens i, w istocie, tę samą odpowiedź, pytanie to można rozszerzyć:
pyt Najmniejsza mase atomowa z podanych pierwiastkow ma: hel, beryl, bar, wodor, lit, tlen
odp wodorPrzy tak sformułowanym pytaniu graczowi bardziej będzie się opłacało przeczytać pytanie, wybrać prawidłową odpowiedź i napisać tylko ją. Pytanie poprzednie natomiast narzucając tylko dwie możliwe odpowiedzi ('wieksza' lub 'mniejsza') korci by wklepać od razu te dwa słowa bez zastanawiania się nad treścią pytania. Co gorsza, osoba tak postępująca ma w tym przypadku większe szanse zdobycia punktu niż inna, która postawiła na zanalizowanie pytania i odpowiedź bez strzelania. Ponadto, co do zasady, do zadania pytań jak wyżej bardziej pasowałby quiz wyboru (milionerowy), a nie klasyczny.
Inny przykład:
pyt Czy Polska w 1974 r. zdobyla brazowy medal mistrzostw swiata w pilce noznej?
odp takpyt Brazowy medalista mistrzostw swiata w pilce noznej w 1974 roku
odp Polska -
gdy odpowiedzią jest liczba jednocyfrowa (czyli od 0 do 9) zapisujemy ją słownie. Przykład:
pyt Ile lat w 1883 roku miał Winston Churchill?
odp 9pyt Ile lat w 1883 roku miał Winston Churchill?
odp dziewiecZapobiegnie to grze na ślepo - zwykle gracze widząc jednocyfrową odpowiedź nie czytają nawet pytania, lecz wyrzucają z siebie wszystkie cyfry z danego przedziału, licząc na celny strzał.
Dla dociekliwych:
Niektórzy preferują zapisywanie innego zakresu cyfr w formie słownej, np. od 0 do 10 bądź od 0 do 19 lub 20.
-
gdy w odpowiedzi pojawia się liczba jednocyfrowa ale z innymi słowami (choćby jednostką) lub liczby dwucyfrowe bądź wyższe (także te z użyciem przecinków, ułamków itp.) zapisujemy je w formie liczbowej, np.
pyt Ile czasu zabralo wyprawie, ktora wyplynela pod dowodztwem Ferdynanda Magellana, oplyniecie Ziemi?
odp trzy latapyt Ile czasu zabralo wyprawie, ktora wyplynela pod dowodztwem Ferdynanda Magellana, oplyniecie Ziemi?
odp 3 latapyt Wartosc posrednia miedzy liczba atomowa siarki i chloru
odp szesnascie i polpyt Wartosc posrednia miedzy liczba atomowa siarki i chloru
odp 16,5 -
formułujmy pytania tak by narzucały odpowiedź w mianowniku, np.
pyt Miasto, w ktorym zmarl Adam Mickiewicz
odp Konstantynopolpyt Rok, w ktorym ukonczono budowe wiezy Eiffla
odp 1889Przy tak zadanych pytaniach mylące będą odpowiedzi jak niżej:
pyt Miasto, w ktorym zmarl Adam Mickiewicz
odp w Konstantynopolupyt Rok, w ktorym ukonczono budowe wiezy Eiffla
odp w 1889Jednak formułowanie pytań tak by narzucały sztywną odpowiedź w mianowniku czasem bywa trudne. Wtedy stosujemy odpowiedź odmienioną ale w sposób analogiczny jak forma pytania, czyli tak jak podpowiada nam intuicja, jak w poradzie niżej.
-
forma odpowiedzi (np. przy odmianie przez przypadki) musi być taka sama jak w pytaniu:
pyt W jakim miescie odbyla się olimpiada w 1992 roku?
odp w Barceloniepyt W jakim miescie odbyla się olimpiada w 1992 roku?
odp BarcelonaNie zapominajmy wtedy o dodaniu odpowiedniego spójnika lub przyimka.
-
nie wymagajmy bardzo trudnych do odgadnięcia, np. nadmiernie dokładnych odpowiedzi. Przykład:
pyt Jaka czesc wyborcow poparla PSL w ostatnich wyborach do Sejmu? (2011)
odp 8,36 %Nikt nie zniechęca do zadawania wymagających pytań. Jednak nawet osoba zainteresowana polityką zapewne nie będzie znać tak dokładnego wyniku wyborczego. Wymaganie przesadnie dokładnych danych tylko prowokuje do odnajdywania takich odpowiedzi przy użyciu Internetu (popularne googlowanie) lub masowe używanie podpowiedzi (np. wklepywanie !podp kilka razy pod rząd), co naturalnie psuje rozgrywkę.
Dużo lepiej zadać pytanie w ten sposób:
pyt Ile procent wyborcow poparlo PSL w ostatnich wyborach do Sejmu? (2011)
odp osiemInne przyklady:
pyt Jaka czesc atmosfery ziemskiej stanowi tlen?
odp ok. 20,9%pyt Ile procent objetosci atmosfery ziemskiej stanowi tlen?
odp 21 -
nie zadawajmy pytań z banalną odpowiedzią. Przykład:
pyt Mebel sluzacy do spania
odp lozkoNikt nie zakazuje zadawania łatwych pytań. Ale taki gniot to przesada. :) Przy takim pytaniu liczy się tylko to kto ma mniejsze lagi lub szybciej wklepie na klawiaturze tę banalną odpowiedź. Nie liczy się natomiast wiedza, pamięć, szybkie kojarzenie, abstrakcyjne myślenie czy jakakolwiek inna aktywność umysłowa.
-
zalecany format daty:
Daty najlepiej zapisywać w postaci słownej, np. 2 kwietnia 2005 (bez daty dniowej: kwiecień 2005) lub ewentualnie 02.04.2005 bądź 2005-04-02 (i analogicznie 04.2005 lub 2005-04 bez daty dniowej). Wiek (stulecie) powinno być zapisywane w postaci rzymskiej. Dla liczebników porządkowych stawia się "." po nich, czyli nie piszemy "w latach 90-tych XX wieku", a "w latach 90. XX wieku". Przyklad:
pyt Podaj date wejscia Polski do NATO
odp 12 III 1999pyt Podaj date wejscia Polski do NATO
odp 12 marca 1999 -
odpowiedź nie powinna być subiektywną opinią twórcy quizu (chyba że jest to wyraźnie jego tematem). Przykład:
pyt Najladniejszy obraz Vincenta van Gogha
odp SlonecznikiPrzecież wszyscy wiemy jak różne bywa poczucie piękna. ;) Jeśli już musimy pytać o sprawy z natury rzeczy pojmowane subiektywnie zróbmy to np. tak:
pyt Najbardziej znany obraz Vincenta van Gogha
odp SlonecznikiNatomiast zupełną tragedią jest zadawanie pytań w tym stylu:
pyt Gdzie teraz jestem?
odp w szkoleDodatkowy komentarz chyba nie jest tutaj potrzebny. ;-)
-
w definiowaniu pytań stosujmy poprawną pisownię, m.in. znaków matematycznych i interpunkcję.
Przed przecinkiem, kropką, znakiem zamknięcia nawiasu nie stawiamy spacji, odstęp stawiamy po przecinku, kropce, a przed znakiem otwarcia nawiasu. Pytania, jak każde nowe zdanie, powinny rozpoczynać się wielką literą. W przypadku zdań pytających w rozumieniu języka polskiego (i tylko takich) na końcu stawiamy znak zapytania. Odpowiedzi piszemy małą literą, chybaże to nazwa własna. Zwróćmy także uwagę na poprawny zapis skrótów (dr, wg, np., pt., tzw., tzn., n.p.m., m.in., p.n.e., itd.) i akronimów. Używajmy poprawnie apostrofa, służy on wyciszeniu ostatniej litery przy odmianie niepolskich nazw własnych lub nazwisk. Zatem nie "spotkałem Bruca Willis'a", a "spotkałem Bruce'a Willisa". Przy odmianie wyrazów kończących się spółgłoską "c" zamieniamy ją na "k" (np. "Monica" -> "Moniki", a nie "Monici") oraz "x" na "ks" (np. "Linux" -> "Linuksa").
Przykłady:
pyt do tych instrumentow muzycznych ( znanych takze jako chordofony )naleza m .in. skrzypce, gitara,fortepian .
odp Strunowepyt Do tych instrumentow muzycznych (znanych takze jako chordofony) naleza m.in. skrzypce, gitara, fortepian.
odp strunowe -
Pytania, do których odpowiedzi mogą z czasem się zdezauktualizować powinny mieć dołączoną w nawiasie datę (albo chociaż rok) zadania pytania lub poruszanego wydarzenia lub w inny sposób zawartą informację, by nie wprowadzać niejasności wraz z upływem czasu. Np.:
pyt Ile lat ma Barack Obama?
odp 51pyt Ile lat ma Barack Obama? (2012)
odp 51 -
nie uzależniajmy pytań.
Pytania nie powinny być wzajmenie zależne, czyli każde pytanie powinno być pisane tak by moglo istnieć niezależne od innych. Ułatwia to grę, bo nie trzeba przewijać okienka by zobaczyć o co chodziło w poprzednim pytaniu jeśli np. dołączyło się do gry już w trakcie trwania quizu albo użyło się polecenia przypominającego pytanie. Pytania takie można bez dodatkowych modyfikacji dodać do bazy botów quizowych.
Przykład (błędny):
pyt Jak nazywa sie stolica USA?
odp Waszyngton
pyt A Japonii?
odp TokioPowinno być tak:
pyt Jak nazywa sie stolica USA?
odp Waszyngton
pyt Podaj stolice Japonii
odp Tokio -
ograniczamy stosowanie cudzysłowia w odpowiedziach, nie stosujemy go np. przy odpowiedzi jaką jest np. tytuł filmu, książki.
-
jeśli odpowiedzią na pytanie jest kilka słów naraz to słowa te segregujemy według alfabetu (chyba, że w pytaniu zasugerowaliśmy coś innego), oddzielamy je natomiast przecinkami wraz ze spacją (jak chcą jedni) lub samą spacją (jak chcą drudzy). Poniższa sonda być może rozwiąże ten spór. :)
-
nie zadawajmy zbyt długich pytań.
Gracze quizowi oczekują rozrywki, a nie czytania długiego pytania. Dlatego powinny się one mieścić w jednym zdaniu. Jeszcze bardziej niemile widziane są pytania z długimi, skomplikowanymi odpowiedziami - starajmy się by większość odpowiedzi na nasze pytania stanowiła nie więcej niż 3-4 wyrazy (wyjątek stanowi tu quiz typu koło fortuny).
-
W pytaniach o osoby zazwyczaj chodzi o podanie jednego, głownego imienia oraz nazwiska. Jednak nie zawsze. Dlatego czasem warto rozwiać tego typu wątpliwości przed rozpoczęciem rozgrywki. Można chwilę przed quizem (lub w treści pierwszego pytania) sprecyzować czy w wymaganych odpowiedziach będzie chodzić o imię i nazwisko czy też o samo nazwisko lub o jeszcze coś innego.
Ponadto, co do zasady, do zadania pytań jak wyżej bardziej pasowałby quiz z wieloma odpowiedziami (familiada), a nie klasyczny.
Przyjęcie przedstawionych powyżej, ogólnych form ujednolicenia pytań i odpowiedzi quizowych jest wskazane nie tylko dla zwiększenia przyjemności rozgrywki dla gracza, ale też po to by ograniczyć konieczność stosowania dodatkowych objaśnień przed lub w trakcie prowadzenia quizów. Dodatkowe wyjaśnienia zaleca się używać jedynie w typach pytań nie ujętych w tym ujednoliceniu lub rozwiązanych w inny sposób niż tutaj proponowany.